Zulke dingen horen niet te gebeuren in een modern, ontwikkeld land als de VS van A. Hoe durven ze?

Anderen, die zich ervan bewust zijn dat Texas heeft bezuinigd op alle mogelijke openbare diensten, waren niet verbaasd over de vijf dagen durende mini-ramp die de op één na grootste staat (30 miljoen inwoners) van het land trof. Een blogger schreef filosofisch: "Af en toe zal er in Texas iets gebeuren om de mensen die hier wonen eraan te herinneren dat we in een mislukte staat leven."

Een wintertemperatuur die 25°C kouder is dan normaal voor de tijd van het jaar is zeldzaam, maar dit is niet de eerste keer dat het heeft gesneeuwd in Texas. De elektriciteit viel uit, waardoor een golf van andere rampen op gang kwam, voornamelijk als gevolg van een langdurige weigering om het elektriciteitsnet van de staat te verbinden met de twee belangrijkste nationale netten. (Dit werd gedaan om federaal toezicht op prijzen en normen te vermijden).

Ook anderen hebben te kampen met koudegolven. Duitsland, Rusland, Canada, zelfs Noord-China krijgen het veel kouder dan Texas, maar zij komen niet in het donker te bevriezen omdat zij erop zijn voorbereid. Texas had er ook op voorbereid kunnen zijn, maar dan had iemand aan de macht de wetenschappelijke tijdschriften moeten lezen. Aangezien ze bijna allemaal verkozen zijn met donaties van producenten van fossiele brandstoffen, was dat nooit erg waarschijnlijk.

De 'verklaarders' in de media hebben het over een losgeslagen 'Arctische vortex', maar wat er werkelijk gebeurt is veel eenvoudiger dan dat. Het is gewoon wat de opwarming van de aarde heeft gedaan met de straalstroom van het noordelijk halfrond.

De noordelijke straalstroom is een snelle, hooggelegen atmosferische 'straalstroom' die helemaal rond de planeet van west naar oost stroomt. Hij markeert de grens tussen de polaire luchtmassa, ook wel de "Polar Vortex" genoemd, en de warmere luchtmassa's van de midden-latitudes. (Naar het oosten vliegende vliegtuigen die de Noord-Atlantische Oceaan en de Noord-Pacifische Oceaan oversteken, liften vaak mee op de straalstroom, waardoor ze tot een uur winnen ten opzichte van de reis naar het westen).

De energie die de straalstroom aandrijft, is afkomstig van het temperatuurverschil tussen de twee luchtmassa's die hij verdeelt. Het noordpoolgebied warmt echter veel sneller op dan de rest van de wereld, dus dat verschil wordt kleiner - en met minder energie wordt de straalstroom langzamer.

Vroeger vloog de straalstroom helemaal rond de planeet recht naar het oosten, maar zelfs dan ontstonden er af en toe lange S-vormige knikken die Rossby-golven worden genoemd: grote lussen die zich ver ten noorden en ten zuiden van de gebruikelijke baan uitstrekken. Naarmate hij langzamer is gaan draaien (de gemiddelde snelheid is nu 150-225 km/uur), zijn de Rossby-golven zowel frequenter als groter geworden.

Het zijn nu vaak grote lussen die ver naar het noorden en zuiden van de rechte baan afwijken, en die lussen brengen koude polaire lucht met zich mee die zelden zo ver naar het zuiden is gezien, of warme lucht die niet eerder zo ver naar het noorden is gezien. Dat is wat er vorige week met Texas is gebeurd: een van die Rossby-golven bracht koude poollucht helemaal naar het zuiden - en bleef vervolgens een tijdje hangen.

De straalstroom zelf stopte niet. Hij stroomde gewoon helemaal rond die lus en bleef naar het oosten gaan, maar de knik bleef zitten en de koude lucht daarin bevroor Texas. Dit patroon zal zich nog vaak herhalen, en Texanen zullen ermee moeten leren leven. Klimaatverandering maakt niet uit of je erin gelooft of niet - en het kan nog erger worden.

In juni en juli van 2018 troffen recordbrekende hittegolven tegelijkertijd het westen van de Verenigde Staten, West-Europa en de regio Kaukasus-Kaspische Zee, terwijl er extreme regenval en plotselinge overstromingen waren aan de oostkust van de VS, in Oost-Europa en in Japan. Het gebeurde allemaal in grote Rossby-lussen die de hele straalstroom hadden overgenomen.

Alle lussen, die hete droge lucht of koele vochtige lucht bevatten, zaten meer dan twee weken 'vast'. Noorwegen had zijn warmste temperatuur ooit, maar slechts de helft van de normale regenval voor juli, terwijl in Japan zware overstromingen en aardverschuivingen als gevolg van hevige regenval meer dan 10.000 huizen verwoestten.

Vorig jaar hadden onderzoekers ontdekt dat in de afgelopen twintig jaar hetzelfde patroon van zeven gestage pieken en dalen boven dezelfde regio's - "golf-7" - zeven keer meer dan twee weken heeft geduurd. In de twintig jaar daarvoor (1980-2000) was dat nog niet één keer gebeurd.

Dit wijst erop dat het patroon sterker wordt - en aangezien de breedtegraden waar de lussen vertragen de meeste belangrijke 'broodmand'-regio's van het noordelijk halfrond omvatten, zouden de oogstdodende droogtes en hittegolven die zij met zich meebrengen een groot verlies in de wereldvoedselproductie kunnen veroorzaken. Het zijn de 'onbekende onbekenden' die de grootste schade aanrichten.


Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer