De ontdooiing is onomkeerbaar, aldus de Portugese marine-admiraal Carlos Ventura Soares, die aan het hoofd staat van het hydrografisch instituut, maar "op dit ogenblik kan niemand zeggen hoe snel dit zal zijn".

Een voor de hand liggend gevolg is de impact op het Arctische ecosysteem, maar ook de opening van "twee nieuwe grote gebieden: de gemakkelijke toegang tot natuurlijke hulpbronnen en de opening van nieuwe zeeroutes".

Landen als Noorwegen en de Verenigde Staten beschikken reeds over de mogelijkheid om natuurlijke hulpbronnen te exploiteren die door de dooi in hun exclusieve economische zones worden blootgelegd en toegankelijk gemaakt.

De mogelijkheid om veilig in het Noordpoolgebied te varen met geregelde routes "zou voor de doorvoer van goederen van Azië naar Europa doen wat het Suezkanaal deed voor de Kaaproute, die niet meer zo gebruikt wordt voor veel verkeer van de Indische Oceaan naar de Atlantische Oceaan", aldus de directeur van het hydrografisch instituut.

Ventura Soares benadrukt dat het nog tientallen jaren kan duren voordat de omstandigheden regelmatige bevaarbaarheid mogelijk maken, wat "voorlopig nog niet het geval is", naast "beperkte experimentele tochten of alleen naar lokale havens".

Naast minder ijs zouden deze routes moeten beschikken over "de mogelijkheid tot zoek- en reddingsacties bij ongevallen, loodsen op zee en de mogelijkheid om eventuele lozingen te beperken. Zolang dit niet gebeurt, zullen we nauwelijks kunnen spreken van een permanente zeeroute met de mogelijkheid van commercieel gebruik, ook al is het gedurende het hele jaar moeilijk, maar gedurende een groot deel van het jaar", zegt hij.

Cosco heeft vooruitgang geboekt bij de verkenning van een Arctische route, maar met schepen met een maximumcapaciteit voor drieduizend containers, terwijl "de moederschepen die de Azië-route maken allemaal een capaciteit hebben van 16 duizend en, in het geval van grotere, 23 duizend".

Dit is een economisch nadeel, maar een stimulans is het feit dat de overtocht Azië-Europa met 14 dagen of meer kan worden verkort en dat in het zeevervoer "de financiële kosten van goederen die tijdens de transittijd worden vastgehouden soms een even grote impact hebben als de vracht".

Jorge D'Almeida gelooft dat "het niet in de komende 50 jaar zal zijn" dat de grootste schepen ter wereld de Arctische route zullen kunnen gebruiken, niet in de laatste plaats omdat op de traditionele route die vracht van Azië via het Suezkanaal naar de havens van Noord-Europa (Antwerpen, Rotterdam en Hamburg) brengt, onderweg zaken kunnen worden gedaan door belangrijke opslagplaatsen, zoals Singapore, te passeren.

Ook al is het nog geen realiteit, er moet nu worden gehandeld om het Noordpoolgebied te vrijwaren van de economische hebzucht van de staten, verdedigde de Amerikaanse juriste Kristina Gjerde, adviseur voor het Global Marine and Polar Program van de International Union for the Conservation of Nature, in verklaringen tegenover Lusa.

"In het Noordpoolgebied zijn het de mensen, het zeeleven, het ijs en het hele ecosysteem die beschermd moeten worden en waar zich enkele van de snelste veranderingen op de planeet voltrekken", zegt zij.

Volgens de meest recente gegevens van het Noord-Amerikaanse National Snow and Ice Data Center is het Noordpoolijs in februari in elk decennium met 2,9 procent afgenomen.

"De uitdaging is om bestuursstructuren te creëren die juridisch bindend zijn en die een rem zetten op de wedloop om hulpbronnen of vaargeulen die kunnen worden geopend, zoals reeds is gebeurd in de Arctische offshorevisserijovereenkomst, die aantoont hoe landen als de VS, Rusland, China of Europese staten in staat zijn samen te werken wanneer het gaat om iets dat van internationaal belang is", verdedigt hij.

Kristina Gjerde wijst erop dat, zelfs zonder permanente routes om de regio te doorkruisen en zonder beperkt verkeer naar lokale havens, er nu al schepen rondvaren die worden aangedreven door zware brandstoffen, "die worden uitgestoten in de atmosfeer en in het ijs, waardoor de opwarming wordt versneld".

"De secretaris-generaal van de Verenigde Naties, António Guterres, heeft gezegd dat we oorlog voeren op onze planeet en dat we moeten nadenken over de totale impact van de scheepvaart, zowel nu als over 20 jaar", aldus de advocaat.

De totale impact op zo'n gevoelig ecosysteem is nog onbekend en alle acht landen die zetelen in de Arctische Raad moeten deze evalueren en de vijf landen met exclusieve economische zones in de regio (Verenigde Staten, Canada, Rusland, Denemarken en Noorwegen) moeten de impact van de exploitatie van hulpbronnen in het oog houden.

"We moeten de scheepvaart koolstofvrij maken. Een stille ecologische voetafdruk garanderen, want het zijn plaatsen die niet gewend zijn aan lawaai. Ze moeten langzaam varen en mogen het probleem van de wereldwijde klimaatverandering niet verergeren. De voor- en nadelen moeten beter worden geëvalueerd", verdedigt Kristina Gjerde.

De toestand van het Noordpoolgebied en het wetenschappelijk onderzoek in de regio staan centraal op het virtuele wetenschappelijke congres Arctic Science Summit Week, dat afgelopen vrijdag van start is gegaan met werkvergaderingen, maar waarvan het wetenschappelijke gedeelte, georganiseerd door Portugal, loopt van woensdag tot vrijdag.