Hartaanvallen worden nog steeds vaak gezien als een 'mannelijk gezondheidsprobleem', maar coronaire hartziekten - de belangrijkste oorzaak van hartaanvallen - zijn wereldwijd de belangrijkste doodsoorzaak onder vrouwen.

Uit onderzoek blijkt echter dat vrouwen meer dan 50% meer kans hebben op een verkeerde diagnose van een hartaanval dan mannen, en hoewel pijn op de borst het meest voorkomende symptoom is, kunnen vrouwen subtielere symptomen hebben.

Hoe verschillen de symptomen van een hartaanval bij mannen en vrouwen?
"De meeste patiënten die een hartaanval krijgen, krijgen pijn op de borst, maar vrouwen hebben vaker andere symptomen, zoals kortademigheid, misselijkheid en braken, rugpijn, duizeligheid, licht in het hoofd, druk op de bovenrug of extreme vermoeidheid," zegt professor Jamil Mayet, een vooraanstaand cardioloog die gespecialiseerd is in valvulaire hartziekten, hypertensie en sportcardiologie voor OneWelbeck.

"De traditionele symptomen van een druk of beklemming in het midden van de borst die enkele minuten aanhoudt, ongemak in een of beide armen en/of de kaak komen ook vaak voor bij vrouwen met een hartaanval.
Mayet zegt dat andere symptomen, zoals het koude zweet uitbreken, misselijkheid of een licht gevoel in het hoofd, ook kunnen voorkomen bij de pijn.

Zijn er nog andere verschillen?
"Sommige van de tests die worden gebruikt om het hart te beoordelen, werken minder goed bij vrouwen, en sommige van onze behandelingen voor het hart, zoals coronaire bypass-transplantatie en coronaire angioplastiek en stenting, zijn ook minder effectief bij vrouwen," zegt Mayet, die eraan toevoegt dat dit waarschijnlijk komt doordat de kransslagaders bij vrouwen doorgaans kleiner zijn dan bij mannen.

Op welke leeftijd moeten vrouwen beginnen met het controleren van hun hartgezondheid?
Mayet zegt dat de vetafzettingen die onze bloedvaten verstoppen, en die hartaanvallen en beroertes kunnen veroorzaken, zich gedurende ons hele leven voordoen. Vroege veranderingen kunnen zelfs worden gezien in de bloedvaten van tieners.

"Idealiter zouden we ons hele leven geïnteresseerd moeten zijn in onze hartgezondheid en zo vroeg mogelijk gezonde keuzes moeten maken," benadrukt hij.

"Vaak verslappen goede leefgewoonten als we gaan werken en een gezin stichten, omdat onze tijd dan meer onder druk komt te staan - maar dat is een goed moment om de balans op te maken voordat slechte gewoonten verankerd raken."

Ons cardiovasculaire risico verandert ook met de tijd, dus er is niet noodzakelijk één enkel moment om er serieus mee te beginnen - hoe vroeger hoe beter. Mayet voegt daar echter aan toe: "Bij vrouwen neemt het cardiovasculaire risico in de menopauze stapsgewijs toe, en als er daarvoor nog niet zo veel is geëvalueerd, is dit een goed moment om te beginnen."

Waarom is de menopauze relevant?
"De hormonen van vrouwen bieden enige bescherming tegen hart- en vaatziekten in de jaren vóór de menopauze," zegt Mayet. "Op het moment van de menopauze valt deze bescherming weg en stijgt het cardiovasculaire risico, en blijft daarna stijgen met de leeftijd.

"De menopauze zelf veroorzaakt echter geen hart- en vaatziekten. Er zijn aanwijzingen dat de orale anticonceptiepil het risico op hartaanvallen verhoogt, maar deze pil wordt meestal gebruikt door jonge vrouwen bij wie het basisrisico meestal erg laag is, dus deze risicotoename is erg klein."

Het kan echter nog steeds mogelijk zijn om maatregelen te nemen om de gezondheid van je hart na de menopauze te beschermen. Mayet zegt dat recent bewijs aantoont dat vrouwen in de menopauze die HRT nemen geen hoger risico hebben om aan een hartaanval te overlijden dan vrouwen die dat niet doen.

Heeft het krijgen van kinderen invloed op de gezondheid van het hart van vrouwen of het risico op een hartaanval?
Mayet zegt dat het hart tijdens de zwangerschap kan worden beïnvloed, maar dat er over het algemeen geen reden tot paniek is: "Zwangerschap verhoogt het werk dat het hart moet doen met ongeveer 50 procent. Af en toe, als er een ernstige reeds bestaande hartaandoening is, kan dit een probleem veroorzaken.

"Heel soms kan een zwangerschap zelf een hartziekte veroorzaken en met name de hartspier verzwakken. Dit is echter zeldzaam en de overgrote meerderheid van de zwangerschappen veroorzaakt geen hartproblemen," verzekert hij.

"Het is aangetoond dat hoe meer kinderen een vrouw krijgt, hoe groter de kans is dat ze op latere leeftijd hartaandoeningen krijgt, maar het is nog onzeker wat de oorzaak hiervan is."

Op welke veranderingen in hartgezondheid en -gedrag moeten vrouwen letten?
"Naarmate we allemaal ouder worden, wordt het steeds belangrijker om ons bewust te zijn van de risicofactoren die onze kansen op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten kunnen beïnvloeden," zegt Mayet. "Hoe meer risicofactoren je hebt, hoe groter de kans op een hartaanval of een beroerte. Dit zijn onder andere een hoge bloeddruk, een hoog cholesterolgehalte, roken, diabetes, overgewicht en te weinig bewegen."

Spelen genen een rol?
Genetische factoren spelen ook een zeer belangrijke rol bij het beïnvloeden van uw kansen op het ontwikkelen van hartziekten. Op de hoogte zijn van een familiegeschiedenis van zaken als hoge bloeddruk en hartaandoeningen kan nuttig zijn.

"Er wordt geschat dat dit in sommige gevallen het risico kan verdubbelen," merkt Mayet op. "Etniciteit heeft ook een belangrijke invloed op de kans om hartaandoeningen te ontwikkelen. Met name de Zuid-Aziatische etniciteit verhoogt de kans op het ontwikkelen van hartziekten sterk. Afrikaans-Caribische etniciteit is zeer sterk verbonden met hoge bloeddruk en beroertes."

Een familiegeschiedenis betekent niet dat je voorbestemd bent om een hartaandoening te krijgen - maar Mayet zegt dat het het wel net dat beetje belangrijker maakt om bewust te zijn en advies te vragen over het zorgen voor je hart en het beheren van een eventueel verhoogd risico. Gezonde leefstijlmaatregelen zijn nog steeds erg belangrijk.

Wat als u uw familiegeschiedenis niet kent?
Als vrouwen hun familiegeschiedenis niet kunnen achterhalen, moeten ze volgens Mayet "ervoor zorgen dat ze weten wat hun bloeddruk is, wat hun cholesterolgehalte is, en moeten ze controleren of ze geen diabetes hebben". Uw huisarts of verpleegkundige kan dit allemaal voor u controleren.

"Wat de levensstijl betreft, moet u roken vermijden, een gezond dieet en gewicht hebben en regelmatig bewegen", voegt Mayet eraan toe.

Een hartaanval is een medisch noodgeval, dus u moet altijd 112 bellen en om een ambulance vragen als u vermoedt dat u of iemand die u kent een hartaanval heeft. Als u zich zorgen maakt over het risico op een hartaanval, neem dan contact op met uw huisarts voor meer informatie.