Door de geschiedenis van Portugal heen is Lissabon het middelpunt geweest van vele staatsgrepen, opstanden en revoltes, die het hele land voor altijd hebben veranderd. Dus wat is een betere dag dan de verjaardag van de revolutie om terug in de tijd te reizen naar de meest iconische revolutieplekken in Lissabon en te ontdekken hoe het leven van de Portugezen ten goede werd veranderd?

Op een bewolkte maar warme zondagochtend kwam een intieme groep van acht mensen bijeen in het Teatro Romano museum op de top van een heuvel in de wijk Alfama met uitzicht op de rivier de Taag, wachtend op de culturele bemiddelaar die ons alle geschiedenis die de stad te bieden heeft zou laten zien. We ontmoeten Paulo Cuiça, een culturele bemiddelaar sinds 2014, 'gespecialiseerd in de geschiedenis van Lissabon'. Hij begint met ons even verderop naar het museum te brengen, bij het Centro de Estudios Judicarios, opgericht in 1979.

Dit historische gebouw heeft vele namen gehad: Paço de-a-par-de São Martinho, Paços de Infante Duarte (wat betekent Paleis van de Troonopvolger), en Paço do Limoeiro in verwijzing naar een citroenboom die vroeger op het terrein stond. Koningen hebben er verbleven, evenals hun kinderen en nonnen. Maar het interessantste is dat het gebouw een voormalige gevangenis was (te vinden onder het gebouw), en een gerechtsgebouw (op de bovenste verdiepingen). Het deed dienst als de Stadsgevangenis (Cadeia da Cidade) en de Gevangenis van het Rijk (Cadeia da Corte). De aardbeving van 1755 beschadigde de Limoeira ernstig, waardoor de Stadsgevangenis en een deel van de Gevangenis van het Rijk instortten. Volgens sommige berichten waren alle gevangenen ontsnapt. De kritiek op de gevangenis en de levensomstandigheden bleef toenemen in de 19e en 20e eeuw. In juli, na de revolutie van 1974, werden de gevangenen naar elders overgebracht, wat het einde van de gevangenis van Limoeiro betekende.

We dalen verder af in de stad en leren meer over andere monumenten zoals de Kathedraal van Lissabon (of Sé de Lisboa) en de Sint-Antoniuskerk, tot we bij onze volgende halte aankomen: Praça do Comercio. Het is niet alleen een van de mooiste pleinen van Lissabon, maar ook de plek waar we de sappigste historische anekdotes te weten komen. Op 1 februari 1908 stak de Portugese koninklijke familie het plein over in hun open koets, toen twee moordenaars, Alfredo Luis da Costa en Manuel Buiça, het vuur openden op de koets, waarbij zij koning Carlos I en zijn zoon prins Luis Felipe op slag doodden. Deze gebeurtenis betekende het einde van de monarchie en vestigde de eerste republiek van Portugal. Als u goed kijkt, ziet u op het plein een discrete gedenkplaat die de plek markeert waar de koning en de prins werden vermoord.

The Carnation Revolution in Portugal (25 April 1974)

Leren over het verleden, "om aan de toekomst te bouwen"

Terwijl we op weg waren naar onze laatste halte, sprak ik met Peter Coville, een Britse gids voor Lisbon Lives, die met zijn vijfjarige zoon was gekomen. Hij nam deel aan deze openbare rondleiding om "meer te leren" over "een zeer belangrijke dag" voor het land. Hij wilde meer te weten komen over "de kleine details", die hij tijdens zijn eigen rondleidingen met zijn klanten, maar ook met zijn zoontje kon delen, "maar dan in eenvoudiger bewoordingen die hij kan begrijpen".

Gelukkig zijn er in Praça Dom Pedro IV een heleboel kleine details te leren. Paulo Cuiça vertelt ons over Dom Pedro zelf, bekend als 'de Bevrijder' of de 'Soldatenkoning'. Toen het land in 1807 door Franse troepen werd binnengevallen, vluchtte hij met zijn familie naar de grootste en rijkste kolonie van Portugal, Brazilië. Zijn vader keerde terug naar Portugal na het uitbreken van de Liberale Revolutie van 1820 en liet Dom Pedro als regent Brazilië regeren. Dit bracht hem ertoe op 7 september 1822 de onafhankelijkheid van Brazilië van Portugal uit te roepen en op 12 oktober werd hij tot Braziliaanse keizer uitgeroepen.

Net boven ons ligt het Carmo-klooster, dat tijdens de Anjerrevolutie werd omsingeld door militaire rebellen die zich verzetten tegen het Estado Novo-regime. De laatste president van het regime, Marcelo Caetano, verschanste zich in het gebouw en gaf zich uiteindelijk over aan de toekomstige democratische president Antonio de Spinola. Onze culturele bemiddelaar Paulo Cuiça, die harder probeert te praten dan alle auto's, bussen en mensen die het drukke plein passeren, vertelt ons dat deze revolutie ook een grote vooruitgang betekende voor de rechten van de vrouw. Tot 1969 konden Portugese vrouwen bijvoorbeeld niet naar het buitenland reizen zonder toestemming van haar man of vader.

Ondanks het feit dat we allemaal nog verder willen praten over deze fascinerende feiten, beseffen we dat de rondleiding al bijna een uur geleden had moeten eindigen. We waren zo in de ban van de geschiedenis van de stad, dat de tijd voorbij vloog en we ons weer in het huidige Lissabon bevonden. Toen we het Dom Pedro-plein overstaken, nadat we afscheid hadden genomen van de anderen uit de groep, drong het tot me door dat elke straat die we bewandelen en elk plein waar we ons langs haasten om bij het metrostation te komen, het verhaal vertelt van mensen die hebben gevochten om van het land een betere plaats te maken. Zoals Paulo Cuiça het uitdrukte, "het is belangrijk om de geschiedenis van de stad te kennen, de verhalen achter elke straatnaam, om aan de toekomst te bouwen".