Maak je geen zorgen: robots kunnen nu al zacht fruit plukken, dus over dertig of veertig jaar zullen ze waarschijnlijk ook je billen kunnen vegen (we zullen allemaal heel lang leven, behalve degenen die dat niet doen). We zullen de robots nodig hebben omdat er niet genoeg echte mensen in de werkende leeftijd zullen zijn om voor de ouderen te zorgen.

De Chinezen, waarvan de bevolking al niet meer groeit en volgens de voorspellingen tegen het einde van de eeuw met de helft zal zijn gedaald, hebben een uitdrukking die dat samenvat: het "4:2:1"-huis. Dat is een huishouden met vier grootouders, die worden verzorgd door twee ouders in de werkende leeftijd, die zelf maar één kind hebben.

Het is een belasting voor de middengeneratie, zelfs als het kind klein is en de grootouders nog maar pas met pensioen zijn. Wanneer de grootouders erg oud en zwak zijn, en de middelste generatie al gestopt is met werken (de pensioengerechtigde leeftijd in China is 60 voor mannen, 55 voor vrouwen), valt het hele gewicht van de zorg op de schouders van slechts één jonge man of vrouw.

Dat heet de "afhankelijkheidsgraad", en die stijgt nu al snel. In 1975 waren er 7,7 mensen in de Chinese beroepsbevolking voor elke zestigplusser; tegen 2050 zal de verhouding slechts 1,6 werkenden voor elke gepensioneerde zijn. En hoewel China de meeste aandacht krijgt, zijn er nog twee dozijn andere landen waarvan de bevolking tegen 2100 met de helft zal zijn gedaald.

Het zal gebeuren met Spanje en Italië, met Brazilië en Japan, met Korea en Thailand. Het zal niet helemaal gebeuren met India, waarvan de bevolking halverwege de jaren 2040 waarschijnlijk een piek zal bereiken rond de 1,6 miljard, alvorens weer in te storten tot iets onder het miljard in 2100, maar het op en neer jojo-en zal voldoende zijn om het land wagenziek te maken.

Toen vorige week de resultaten van de Chinese volkstelling bekend werden gemaakt, was er dan ook een stortvloed van commentaar over hoe de rijke landen (waaronder China) hun grenzen wijd zullen moeten openstellen voor immigranten uit de landen waar de bevolking nog steeds groeit, meestal in Afrika en het Midden-Oosten.

Anders, zo berekenden de geleerden, zullen er in de rijke landen niet genoeg mensen zijn om in de fabrieken te werken, de infrastructuur te runnen en voor de ouderen te zorgen. Het klinkt als een perfecte fit - maar het is bijna zeker verkeerd.

De bevolking van landen in het Midden-Oosten en Afrika groeit inderdaad nog steeds, en behoorlijk snel. In feite is dat waar bijna alle resterende groei van de wereldbevolking zal plaatsvinden, van 7,8 miljard nu tot een piek van 9,7 miljard in 2064, en dan weer terug naar 8,8 miljard tegen het einde van de eeuw (volgens de meest recente voorspelling, vorig jaar gepubliceerd in "The Lancet").

Wat deze cijfers echter verbergen, is dat de groei in de arme landen doorgaat tot 2100, met een verdubbeling, verdrievoudiging of zelfs verviervoudiging van de bevolking in landen als Egypte, Nigeria en Tanzania - wat betekent dat zij waarschijnlijk arm zullen blijven. De algemene daling van de wereldbevolking later in de eeuw is uitsluitend het gevolg van de ineenstorting van de bevolking in de rijke landen.

Er zullen dus nog steeds veel hongerige mensen in de arme landen zijn die staan te popelen om naar de rijke landen te verhuizen, en een groeiend tekort aan arbeidskrachten in de rijke landen - maar de armen zullen er waarschijnlijk nog steeds niet worden toegelaten. Identiteitspolitiek wint het bijna altijd van economie.

Bijna elk land, zelfs zonder eerdere ervaring met immigratie, kan een instroom van 10% buitenlanders in één generatie aan. Zij zullen meestal jonger zijn en meer kinderen krijgen, zodat hun nakomelingen uiteindelijk 20% of 25% van de bevolking zullen uitmaken - maar tegen die tijd zullen zij cultureel "lokaal" zijn. De basiscultuur blijft herkenbaar, zij het subtiel veranderd en zelfs verrijkt.

Bijna geen enkel land, hoe tolerant ook, zal echter een instroom van 25% of 30% buitenlanders binnen één generatie accepteren, vooral wanneer differentiële geboortecijfers betekenen dat zij dertig of veertig jaar later meer dan de helft van de bevolking zullen uitmaken. Zoveel "nieuwe Denen" en "nieuwe Chinezen" zouden er nodig zijn om het probleem door immigratie "op te lossen", dus dat gaat niet gebeuren.

Het probleem zal in plaats daarvan worden opgelost door een steeds ruimer gebruik van automatisering en robots. Arbeidsimmigranten zijn misschien kosteneffectiever dan machines, en soms ook vriendelijker, maar de machines hebben niet dezelfde problematische culturele bagage.

Tenminste niet totdat de AI 'Skynet' wordt, maar dat is waarschijnlijk nog ver weg.


Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer