In 1902 bracht koning Edward VII van Engeland een staatsbezoek aan Lissabon. Hij herbevestigde de oude bondgenootschappen en kwam met de adviseurs (de Regenerator-partij) van koning Carlos I een herstructurering overeen van de Portugese schuld aan buitenlandse obligatiehouders tegen een vaste rentevoet van 3%. Hiermee kwam een einde aan een precaire financiële crisis die Portugal gedurende een decennium had geteisterd, gedurende welke Dom Carlos en zijn minister van Financiën verscheidene bezoeken hadden gebracht aan Londen, Parijs en Duitsland om leningen te verkrijgen. In 1898 probeerde de regering 8.000.000 pond bij elkaar te krijgen om haar schulden af te lossen, maar de Duitsers probeerden dit als een politieke hefboom te gebruiken om de Portugese koloniale bezittingen in handen te krijgen en deze (en hun douanerechten) te ruilen met Groot-Brittannië voor gebieden in de regio van de Zambezi. Salisbury, de Britse eerste minister, wilde hier niets van weten en bood aan Portugal financieel te steunen in ruil voor garanties in het kader van de oude verdragen van exclusieve toegang tot Angola en Moçambique.

De politieke ontvangst van de herbevestiging van de alliantie was gemengd met tegenstand van zowel de republikeinen als de monarchisten en in 1906 bood Dom Carlos de absolute macht aan João Franco aan, wiens dictatoriale bewind van het land duurde tot 1 februari 1908, toen de koning en zijn erfgenaam, prins Luis Filipe, in Lissabon werden vermoord door leden van een geheim genootschap. De troon ging over op de onvoorbereide Dom Manuel, wiens korte regeerperiode onderhevig was aan toenemende onrust, die op 04 oktober 1910 zijn hoogtepunt bereikte met het bombardement van het koninklijk paleis door opstandige oorlogsschepen en de troonsafstand van Manuel I, die met het jacht Dona Amelia naar Twickenham, Engeland, vluchtte, waar hij in 1932 overleed.

Voorlopige, constitutionele en "democratische" republikeinse regeringen volgden, tot ontsteltenis van de Duitse keizer, maar aanvaardbaar voor de Franse en Britse heersers, die diplomatieke betrekkingen aanknoopten en nieuwe leningen verstrekten, waardoor Portugal in maart 1916 aan de zijde van de geallieerden werd aangemoedigd om aan WO II deel te nemen. Dit gebeurde zonder een beroep te doen op de bondgenootschappen met Groot-Brittannië. Meer dan dertig Duitse schepen werden opgepakt en in januari 1917 werd een militaire macht van twee divisies gezonden om zich bij het bloedbad aan het westelijk front aan te sluiten. Hierna werd door Sidónio Pais een nieuwe republiek opgericht tot in maart 1919 de Democraten de macht heroverden en de republiek een zeven jaar durende periode van instabiliteit inging waarin verschillende ministers werden vermoord, de inflatie de pan uit rees en de Bank van Portugal gedwongen werd geld bij te drukken en een rente van 13% voor leningen te betalen. Dit werd er niet beter op door de actie van gangsters die bankbiljettenpapier stalen en Waterlows of London misleidden tot het drukken van een half miljoen biljetten van hoge waarde die via de Banco de Angola e Metrópole in omloop werden gebracht. Het schandaal leidde tot een militaire machtsovername waarbij generaal Carmona van 1926 tot 1951 als president optrad.

De nieuwe staat stelde vast dat de schulden van de republiek vijf maal groter waren dan door de vorige regering was aangegeven. Zelfs nadat Winston Churchill de schuld van de Tweede Wereldoorlog had teruggebracht tot 23 miljoen pond, was het nog steeds een ondraaglijke last om op korte termijn terug te betalen. De Volkenbond werd gevraagd 12 miljoen pond te lenen, maar wilde dit alleen doen op de schandelijke voorwaarden die aan de verslagen landen waren aangeboden.

In deze benarde situatie kwam een onbekende econoom, Dr. António de Oliveira Salazar, die de post van minister van Financiën aanvaardde op voorwaarde dat hij de volledige controle over alle overheidsuitgaven zou krijgen. Hij voerde een rigoureus programma van fiscale hervormingen in dat de export stimuleerde en uiteindelijk de buitenlandse schuld terugdrong tot een overschot en Portugal in staat stelde de financiële crises van de jaren dertig in een betere conditie dan andere Europese landen te doorstaan.

Salazar werd eind 1932 premier en voerde een nieuwe grondwet in die hem dictatoriale bevoegdheden gaf voor een regering die zowel stakingen als uitsluitingen verbood. Hoewel hij een nationalistische conservatief was, stond hij kritisch tegenover zowel de fascistische regimes in Duitsland en Italië als het communisme van de USSR. Toen de wolken van WO II zich begonnen samen te pakken, verklaarde hij dan ook dat Portugal neutraal zou blijven, wat goed aansloot bij het Britse plan om te voorkomen dat Spanje als bondgenoot van de As-mogendheden zou toetreden.Maar dit werd op de proef gesteld door het bestaan in Portugal van de grootste wolframreserves in Europa; een wolfraamerts dat bestaat uit ijzer en mangaan en essentieel is voor de vervaardiging van gepantserde militaire uitrusting. Binnen één maand in 1941 dwongen agenten van Hitler in Portugal de markt af door de prijs op te drijven van 2500 pond tot 6000 pond per ton, waarvoor zij betaalden in goudstaven waarop het hakenkruis was afgebeeld. Deze staven maken nog steeds deel uit van de reserves van de Bank van Portugal.

Naarmate de oorlog vorderde, werd het nazisme door het Portugese volk grotendeels veroordeeld vanwege aanvallen van u-boten op neutrale koopvaardijschepen, zodat er geen moeilijkheden waren in juni 1943 toen Groot-Brittannië zich beriep op het in 1373 ondertekende Verdrag door te verzoeken om het gebruik van de Azoren als doorvoerbasis voor geallieerde strijdkrachten. In een toespraak in het Lagerhuis hield Winston een Churchilliaanse toespraak waarin hij het historische belang memoreerde: "Ik denk niet dat een dergelijke continuïteit van de betrekkingen tussen twee mogendheden ooit in het gewone dagelijkse werk van de Britse diplomatie uiteen is gezet, of ooit zal worden uiteengezet". Dertig jaar later, ten tijde van de Falklandoorlog, werd de "speciale relatie" opnieuw geactiveerd, ondanks de ontvangst van dr. Marcello Caetano, de opvolger van Salazar, toen hij in juli 1973 naar Londen kwam voor de viering van de 600e verjaardag van het Verdrag en in de Britse pers luidkeels werd bekritiseerd wegens vermeende repressie in de Afrikaanse koloniën.

Sedert 1973 is door politici van beide landen vaak aan de allianties herinnerd, maar nooit is er meer een beroep op gedaan voor militaire of commerciële behoeften.

Portugal was een van de oprichters van de EVA en de EEG, die constructieve cohesie tot stand brachten met zowel voormalige Europese vijanden als vrienden; moge dat nog lang zo blijven, ondanks de ongewenste aberratie van Brexit.

Ik ben dankbaar voor de vele vriendelijke commentaren die ik heb ontvangen en voor de Portugese historici die mij hebben geholpen bij mijn onderzoek en mij enkele waarheden hebben bijgebracht die ik niet wist. Ik bied mijn verontschuldigingen aan voor de domme fout in deel 4, waar ik de datum van het huwelijk van Catharina van Braganza met koning Karel II heb vermeld als 1642 in plaats van het ware 1662. Dit was te wijten aan het groeiend gebrek aan coördinatie tussen een artritisch been en een ouder wordend brein.