De realiteit is dat Covid-19 dramatische schade heeft toegebracht aan bedrijven en dat zeer velen gewoon weer terug willen naar een "normale" bedrijfsroutine.

Het idee van een kortere werkweek heeft opnieuw de kop opgestoken, zelfs in Portugal. Een kortere werkweek wordt bejubeld als de toekomst van de productiviteit van werknemers en het evenwicht tussen werk en privéleven. Je hoeft niet ver terug te kijken om te zien dat de werkweek normaal gesproken zes dagen was. Debatten over de lengte van de werkweek zijn niet nieuw. In 1926 standaardiseerde de Ford Motor Company de vijfdaagse werkweek; daarvoor was een zesdaagse werkweek, met alleen op zondag vrij, de gangbare praktijk.

Henry Ford begon ermee

"De theorie van Henry Ford was dat vijf werkdagen, met hetzelfde loon, de productiviteit van de werknemers zou verhogen, omdat mensen zich meer zouden inspannen voor de kortere werkweek", zegt Jim Harter, hoofdwetenschapper voor werkplekbeheer en welzijn bij het Amerikaanse analistenbureau Gallup. De theorie leek, althans in Amerika, goed te werken en in de decennia daarna is de vijfdaagse werkweek in de VS een gangbare praktijk geworden.

Vóór de industriële revolutie werkten de meeste mensen in het Verenigd Koninkrijk tussen 12 en 16 uur per dag, zes dagen per week, zonder betaalde vakantie of verlof. Overal waren veiligheidsrisico's, machines hadden geen veiligheidsafdekkingen of hekken en kinderen van nog geen 5 jaar oud bedienden ze. De lonen waren zeer laag, vrouwen en kinderen kregen minder dan de helft van het loon van mannen en moesten even lang werken.

Geen jaarlijkse betaalde vakantie

Pas in de zomer van 1938 kregen duizenden Britten uit de arbeidersklasse voor het eerst te maken met zon, zee en strand, dankzij een nieuwe wet die betaalde vakantie mogelijk maakte. Plaatsen als Blackpool zagen plotseling duizenden mensen met de trein toestromen om van dit nieuwe vakantiefenomeen te genieten. Het duurde meer dan honderd jaar voordat de mensen een buitenlandse vakantie ontdekten, meestal voor twee weken.

Zoveel vooruitgang in een betrekkelijk korte tijd, maar is dit nu te ver gegaan? Het vaak gebruikte argument is "ik zal harder en langer werken tijdens de vier dagen". Laten we redelijk zijn, sommigen zullen dat doen, anderen niet. Ik heb nergens gelezen dat mensen die een vierdaagse werkweek promoten een lager salaris verwachten. Het lijkt erop, dat men minder wil werken, maar voor hetzelfde salaris.

Dit roept de voor de hand liggende vraag op, hoe kan een bedrijf draaien op basis van een vierdaagse werkweek. Zullen winkels maar vier dagen open zijn? Natuurlijk niet, ze zullen extra personeel moeten aannemen. Het enige probleem hier is dat er nu al een tekort is aan mensen die werk zoeken.

Hoe zit het met de toeristische sector?

Hotels en restaurants hebben nu al moeite om personeel te vinden. Als mensen maar vier dagen per week willen werken, betekent dit dat er meer personeel nodig is, en dat is er gewoon niet. Ik ken restaurants die na Covid-19 niet open kunnen omdat ze niet het personeel kunnen vinden dat ze nodig hebben. Anderen moeten minder uren open.

Joe O'Connor, algemeen directeur van 4 Day Week Global, zei dat er geen manier is om "de klok terug te draaien" naar de wereld van voor de pandemie. "Managers en leidinggevenden omarmen steeds meer een nieuw werkmodel dat zich richt op de kwaliteit van de output, niet op de kwantiteit van uren," zei hij. "Werknemers zijn uit de pandemie gekomen met andere verwachtingen over wat een gezonde balans tussen leven en werk is."

Veel mensen zullen het idee van een driedaags weekend wel zien zitten, maar voor het overgrote deel van de bedrijven is dit gewoon niet praktisch. In het beste geval zal het hun arbeidskosten tot een onaanvaardbaar niveau doen stijgen of hun vermogen aantasten om welke dienst of welk product dan ook te produceren.

Sommige bedrijven experimenteren met een vierdaagse werkweek

In het Verenigd Koninkrijk zullen meer dan 3.000 werknemers van 60 bedrijven in heel Groot-Brittannië een vierdaagse werkweek uitproberen, in wat het grootste proefproject ter wereld wordt geacht te zijn. Dit experiment loopt aanvankelijk van juni tot december. Spanje is dit jaar met een soortgelijk experiment begonnen.

In Madrid wordt in de zomer al enkele jaren een interessant experiment uitgevoerd. Op vrijdag beginnen kantoormedewerkers 's morgens veel vroeger, lunchen ze niet en vertrekken ze om 15.00 uur. Dat lijkt een redelijke en praktische benadering om het weekend te verlengen zonder de produktie te verminderen.

De voortdurende toename die ik in mijn onderzoek aantref, is dat bedrijven wereldwijd na Covid-19 meer personeel moeten aanwerven dat bereid is op kantoor te werken. Er wordt beweerd dat zij een vierdaagse werkweek moeten aanbieden om personeel aan te trekken om voor hen te werken.

Wie dicteert de arbeidsvoorwaarden?

We lijken een periode in te gaan waarin de werknemers het gevoel hebben dat zij de arbeidsvoorwaarden kunnen dicteren, anders zoeken zij wel elders werk. Dit alles zal veranderen wanneer meer mensen werk zoeken en bereid zijn om vijf dagen per week te werken. Misschien dwingen de stijgende kosten van levensonderhoud de mensen ertoe opnieuw te bekijken wat zij moeten doen om in hun levensonderhoud te voorzien.

We mogen niet vergeten dat iets meer dan honderd jaar geleden een zesdaagse werkweek de norm was, en dat het gebruikelijk was dat de arbeidstijd tussen 14 en 16 uur per dag bedroeg. Misschien is een vijfdaagse werkweek en 8 uur per dag niet zo onredelijk.

Covid-19 heeft veel meer veranderd dan wij ons aanvankelijk hebben gerealiseerd.


Author

Resident in Portugal for 50 years, publishing and writing about Portugal since 1977. Privileged to have seen, firsthand, Portugal progress from a dictatorship (1974) into a stable democracy. 

Paul Luckman