Paniekaanvallen zijn een angstaanjagende combinatie van lichamelijke en psychische symptomen, en zijn uiterst onaangenaam om mee te maken, en ze kunnen iedereen overkomen.

"Geschat wordt dat de meeste mensen op een bepaald moment in hun leven ten minste één van deze out-of-the-blue aanvallen zullen ervaren", zegt Dr Andrea Reinecke, van het Department of Psychiatry van de Universiteit van Oxford.

Sommige mensen zijn echter vatbaarder voor paniekaanvallen dan anderen, zegt Dr Lynne Green, hoofd klinisch onderzoek bij Kooth, een app voor mentaal welzijn: "Er zijn veel factoren die het risico op paniekaanvallen kunnen verhogen, waaronder bepaalde medicijnen, traumatische gebeurtenissen en herinneringen, drugsmisbruik en reeds bestaande gezondheidsaandoeningen. De nummer één factor is echter aanzienlijke stress."

Dus hoe kun je zien of je toenemende dagelijkse stress verandert in iets zorgwekkends?

Wat is een paniekaanval?

"Tijdens een paniekaanval neemt de autonome vecht-of-vluchtreactie van het lichaam het over," legt Dr. Green uit, "dit is een stressreactie die waarschijnlijk is voortgekomen uit de overlevingsbehoeften van onze vroege voorouders, en activeert het zenuwstelsel om het lichaam voor te bereiden om te vechten of te vluchten.

Het resultaat is een zeer overweldigend gevoel van angst, spanning of schrik dat er iets vreselijks gaat gebeuren, tegelijk met een of meer lichamelijke symptomen. "We kunnen kortademigheid voelen, een strakke borstkas, tintelende vingers of handen, licht zweterig, duizelig, een snelle polsslag," zegt Stefan Chmelik, expert in geïntegreerde gezondheidszorg en uitvinder van de Sensate neurale akoestische technologie.

Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van paniekaanvallen?

"Paniekaanvallen komen meestal voor bij ernstige angsten", zegt Dr. Green. "Ze kunnen volledig uit het niets en zonder duidelijke oorzaak optreden, of ze kunnen te verwachten zijn, bijvoorbeeld in verband met een bekende trigger zoals blootstelling aan iets dat eng aanvoelt."

Een trigger kan iets zijn als een presentatie op het werk, vastzitten in een overvol openbaar vervoer, of rijden in druk verkeer. Of gewoon het bereiken van een piek van overweldiging aan het einde van een zeer stressvolle periode.

Wat moet je doen als je een paniekaanval krijgt?

Omdat een hartkloppingen vaak voorkomen tijdens een paniekaanval, kan het helpen om je te concentreren op je ademhaling. "Uitademen is de sleutel tijdens een paniekaanval," zegt Chmelik. "Zeg tegen jezelf: 'Bij twijfel, uitademen'. Adem uit en zeg: 'Het is oké, dank je zeer geëvolueerd zenuwstelsel voor het waarschuwen van mij voor wat jij denkt dat een probleem is. Maar ik zie het en het is OK - je kunt nu ophouden. Ik ben niet in gevaar'.

Als je al eerder een paniekaanval hebt gehad, kun je ademhalingstechnieken oefenen om je voor te bereiden voor het geval het weer gebeurt.

Wanneer moet je professionele hulp zoeken voor paniekaanvallen?

"Hoewel paniekaanvallen zelf niet levensbedreigend zijn en meestal binnen ongeveer 30 minuten overgaan, kunnen ze leiden tot ernstige complicaties, bijvoorbeeld door niet-helpende gedragingen zoals zelfmedicatie met alcohol om angstgevoelens te vermijden die voorafgaan aan de paniek," zegt Dr. Green. "Ze moeten altijd serieus worden genomen."

Dr. Reinecke adviseert: "Als ze zich gedurende zes maanden herhaaldelijk voordoen, en je je zorgen begint te maken over wanneer je volgende aanval zal toeslaan, [zou je] op weg kunnen zijn naar een angststoornis die mogelijk behandeling nodig heeft."

Wat is de behandeling voor paniekaanvallen?

Mensen die paniekaanvallen ervaren zijn vaak bezorgd, en soms zelfs overtuigd, dat hun lichamelijke symptomen worden veroorzaakt door een medische aandoening.

"De eerste stap zou zijn om een goede fysieke check-up te hebben, voor gemoedsrust - schildklieren, hart, hormonen (bijv. menopauze, de pil) enz. kunnen allemaal bijdragen aan het zich zo voelen," zegt Dr Reinecke.

Zodra alle onderliggende fysieke problemen zijn gecontroleerd, kan gesprekstherapie zeer nuttig zijn: "Exposure therapie is een vorm van cognitieve gedragstherapie [CGT], waarbij de patiënt leert anders te reageren op angsttriggers. In ons onderzoek hebben we bijvoorbeeld een zeer effectieve behandeling met één sessie ontwikkeld die bij de meeste van onze paniekstoornispatiënten tot verbeteringen leidt, en bij een groot aantal patiënten tot levensveranderende verbeteringen," zegt Dr. Reinecke.

Indien geschikt, is medicatie een andere optie. Chmelik zegt: "Je arts kan je medicijnen voorschrijven, zoals angstremmers of bètablokkers om de hartslag onder controle te houden, en die kunnen voor sommige mensen nuttig zijn in extreme situaties waarin ze anders niet kunnen functioneren."