Het is niet dat de mensen van Praia da Luz onsympathiek zijn, verre van dat, ze hebben hun hart uitgestort en de zoektocht naar dit kleine meisje gesteund, lokale bewoners, buitenlanders en bezoekers. Ze hebben geen middel onbeproefd gelaten, maar het heeft gewoon te lang geduurd. 2 mei 2007 staat in ieders hart gegrift.

Ik was er vanaf de eerste dag bij betrokken, want de Britse media hadden van het verhaal gehoord op GMTV. In het begin, rond acht uur, was het relatief rustig, alleen de politie, speurhonden, hulpdiensten en buurtbewoners hielpen allemaal mee met zoeken. Iedereen dacht dat het om een 'eenvoudige' zaak ging, namelijk dat het meisje was weggelopen en verdwaald. Dit zou niet zo blijven. Aan het begin van de middag arriveerden uit heel Europa cameraploegen en verslaggevers en brak er een mediafestijn uit.

Slecht nieuws dag

Waarom heeft deze zaak zo'n impact gehad op de wereldmedia? Waarschijnlijk in de eerste plaats omdat het een dag was die bekend staat als 'slecht nieuws'. Helaas worden er veel te vaak kinderen vermist, ontvoerd of vermoord. In Europa waren er in 2021 7.582 gevallen van vermiste kinderen. Soms komt het in het nieuws, andere keren wordt het overschaduwd door dringender nieuwsberichten.

De andere factor is, denk ik, dat het alle elementen had van een goed nieuwsverhaal. Mooi kind, op vakantie in het buitenland in een bekend 'veilig' dorp in de Algarve, aantrekkelijke Engelse ouders, beiden arts, en natuurlijk de clou van een verhaal als dit: mysterie. Woorden als ontvoering, moord, dood door ongeval, onverklaarbare factoren, droegen allemaal bij om dit voorpaginanieuws te maken.

Hoe het verhaal zich ontwikkelde

Het lijdt geen twijfel dat de plaatselijke politie in de beginfase enkele fouten heeft gemaakt. In de eerste plaats was de plaats delict niet afgegrendeld. De politie geeft dit graag toe, maar zoals zij later heeft gezegd, had de lokale agent die ter plaatse was geroepen, Polícia Judiciária (CID) inspecteur Gonçalo Amaral, geen ervaring met dit soort zaken.

Amaral heeft altijd de ouders de schuld gegeven. Hij heeft me eens rondgeleid door het gebied en me laten zien wat er volgens hem was gebeurd en de route die het lichaam van Madeleine McCann volgens hem zou hebben afgelegd van het appartement naar het strand. In "A Verdade Da Mentira", vertaald als De Waarheid van de Leugen, beschrijft Goncalo Amaral zijn overtuiging dat Madeleine stierf in het vakantieappartement van haar familie in Praia da Luz. Dit boek is het onderwerp geweest van nog meer rechtszaken.

Aanvankelijk was er weinig verdenking van een misdrijf. Alles was erop gericht dat een kind was weggelopen en verdwaald. Kate en Gerry McCann hielden vanaf het begin vol dat er via een luik in hun appartement was ingebroken. Er werd geen bewijs gevonden om die theorie te ondersteunen. Pas op dag drie verschoof de focus van het onderzoek naar een ontvoeringsscenario.

Ouders onder verdenking

Vrij plotseling verschoof het zwaartepunt van het onderzoek naar een veel ernstiger niveau. Hoge politiefunctionarissen waren uit Lissabon aangekomen en de media spraken allemaal over een ontvoering of moord. De ouders werden verdacht, hoewel er nooit enig bewijs was dat zij verantwoordelijk waren. Het probleem met geruchten is dat ze zich voeden met dubieuze feiten. Telkens wanneer de McCann-zaak weer in het nieuws komt, zoals nu, zijn er nog steeds mensen die beweren dat de ouders verantwoordelijk waren. Er zijn geen feiten of bewijzen om deze beweringen te staven. Het enige onweerlegbare feit is dat ze geen oppas hadden.

Politie en media met elkaar in de clinch

Een van de factoren die de speculaties hebben aangewakkerd, was het gebrek aan informatie van de politie. Wat de internationale media niet begrepen (of niet wilden begrijpen), was dat de politie in Portugal niet dagelijks persconferenties geeft over de voortgang van een zaak. Volgens de wet is dat niet toegestaan en aangezien ik heb gezien hoe mensen in het Verenigd Koninkrijk met naam en toenaam kunnen worden genoemd en ongegronde beschuldigingen kunnen krijgen wanneer zij uiteindelijk niet schuldig worden bevonden, kan ik dit begrijpen. De politie heeft de eerste dagen wel geprobeerd een persconferentie te geven, maar zij werd ernstig beperkt in wat zij mocht zeggen, en de internationale media waren nu hongerig, zo niet razend, naar nieuws.

Creatieve journalistiek

Ik was met een journalist van een grote Britse zender toen er een telefoontje kwam van de nieuwsredacteur. We hebben iets nodig voor het nieuws van het eerste uur, verzin iets als er niets is. Dat is wat er gebeurde, uur na uur, dag na dag. De hele wereld was inmiddels op de hoogte van deze zaak en de vraag naar updates en alles wat nieuw was, was enorm. Dat is wat 24 uur per dag nieuws nodig heeft. De hele situatie liep volledig uit de hand. Nieuwszenders van heinde en verre, zelfs tot in Australië toe, waren ter plaatse, camera's en microfoons in de hand, en wanhopig op zoek naar iets om hun kijkers te vertellen.

Vier Britse kranten werden zwaar beboet voor beschuldigingen aan het adres van een buurtbewoner. Hij won in 2008 een aanzienlijke schadevergoeding wegens smaad, naar verluidt in totaal 600.000 pond, en een verontschuldiging voor bijna 100 "ernstig lasterlijke" nieuwsartikelen. Creatieve journalistiek heeft sommige Britse media veel gekost.

Na 15 jaar gaat het verhaal verder

Hoewel Scotland Yard de zaak enkele maanden geleden heeft gesloten, onderzoekt de Duitse politie een gevangene Christian Brückner, die destijds in de buurt was en tegen wie beschuldigingen van verkrachting zijn geuit. Het Openbaar Ministerie van Faro heeft hem officieel verdacht gemaakt in de zaak. Mensen die dicht bij de zaak staan, hebben mij gezegd dat zij de schuld van deze man niet erg geloofwaardig achten.

Ik vermoed dat ik namens het gebied van Luz spreek dat genoeg genoeg is. Dit begon allemaal op een 'slecht nieuws dag' en is jaar na jaar in een sneeuwbaleffect geraakt. Een verslaggever van een Britse krant zei een paar jaar geleden tegen me: "We zullen hier nog zijn als Madeleine McCann haar 21e verjaardag zou hebben gevierd". Ik vermoed dat hij gelijk had.

Author

Resident in Portugal for 50 years, publishing and writing about Portugal since 1977. Privileged to have seen, firsthand, Portugal progress from a dictatorship (1974) into a stable democracy. 

Paul Luckman