Ik denigreer deze massale conferenties niet, want dat is de enige manier om alle regeringen van de wereld samen te brengen en hen onder zware druk te zetten om hun spel op het gebied van de opwarming van de aarde te verbeteren. In feite is het de enige plaats waar ooit grote toezeggingen worden gedaan over de vermindering van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Dus vorig jaar hebben ze de toppen verdubbeld.

Ze gingen van grote conferenties om de vijf jaar - met alleen "deskundigenvergaderingen" tussendoor - naar grote toppen waar de politieke besluitvormers elk jaar aanwezig zijn. Fysiek aanwezig, en niet alleen sporadisch de besprekingen volgen op websites, want mensen zijn dieren, en alleen fysieke aanwezigheid creëert echte sociale druk.

Als alle presidenten en premiers elk jaar aanwezig moeten zijn om hun collega-leiders te laten zien dat ze hun gewicht in de schaal leggen, zo is de gedachte, dan zou dat de toezeggingen die ze op deze inmiddels jaarlijkse bijeenkomsten doen, moeten versterken.

Dit nieuwe systeem kan uiteindelijk echt betere resultaten opleveren, maar door het kortetermijneffect zou de top van dit jaar ongetwijfeld als een teleurstelling aanvoelen. Op de conferentie van vorig jaar konden alle nieuwe verbintenissen worden gepresenteerd die in de voorgaande vijf jaar aan de regeringen waren ontfutseld. De conferentie van dit jaar kan alleen het resultaat van de inspanningen van één jaar laten zien.

Maar de geleerden die de waarschijnlijk weinig indrukwekkende resultaten van de top van Caïro zullen gebruiken als bewijs dat het nieuwe systeem hebben gefaald, oordelen te vroeg. Op lange termijn zal de nieuwe aanpak waarschijnlijk betere resultaten opleveren.


Aan de andere kant verlopen deze massale mondiale bijeenkomsten, waaraan meer dan honderd regeringen deelnemen, samen met vele NGO's, nauwelijks verhulde lobbyisten voor fossiele brandstoffen en allerlei onbenulligheden, zeer traag en vereisen zij enorme compromissen.

In de slotverklaring van de COP26 van vorig jaar in Glasgow werd bijvoorbeeld voor het eerst in de geschiedenis het woord "steenkool" genoemd. Steenkool is verreweg de grootste menselijke bron van kooldioxide-emissies, maar verschillende lobbyisten en steenkoolrijke landen waren erin geslaagd om zelfs het woord uit de vorige vijfentwintig slotverklaringen te weren.

We zijn dus nog ver verwijderd van het beloofde land, en het beste nieuws van dit jaar op klimaatgebied is dat het Amazonegebied, dat op de rand van een onomkeerbare ineenstorting stond, uitstel heeft gekregen.

De afgelopen vier jaar, met Jair Bolsonaro als president van Brazilië, zijn er ongekend veel illegale mijnbouwactiviteiten geweest en is er land vrijgemaakt voor veeteelt door het regenwoud af te branden.

Het ontbossingstempo daalde van een piek van 28.000 vierkante kilometer per jaar (ongeveer de grootte van België) toen Lula in 2003 aantrad, tot slechts een vijfde van dat cijfer in 2014. Maar toen Bolsonaro in 2019 aan de macht kwam, nam de ontbossing alweer toe en is nu op een recordhoogte beland. Er is reden om te vrezen dat het Amazonegebied van regenwoud in savanne verandert.

Dat zou niet alleen mensen in het Amazonegebied schaden; het is een wereldwijde zorg. Het Amazonegebied is een van de belangrijkste ecosystemen die het wereldklimaat regelen, en een drastische verandering ervan zou de West-Afrikaanse moesson kunnen verzwakken, orkanen kunnen versterken, en zelfs het smelten van het wereldijs kunnen versnellen. Het kniebeen is inderdaad verbonden met het dijbeen.

Er is al lang een wetenschappelijk debat gaande over de vraag of het Amazonegebied hoe dan ook gedoemd is, wat de mensen ook doen of niet doen. Een tiental jaren geleden geloofden de meeste wetenschappers dat alleen al de algemene opwarming van de planeet, met of zonder illegale houtkap, mijnbouw en landontginning, het gebied zou uitdrogen en veranderen in een savanne tegen de jaren 2040.

Nader onderzoek heeft die conclusie echter omgekeerd. De nieuwste aardsysteemmodellen tonen weinig tekenen van afsterven, behalve bij directe menselijke ontbossing. Elders geeft het verschijnsel "CO2-bemesting" een positieve impuls aan de boomgroei die het negatieve effect van een hogere temperatuur compenseert.

Met andere woorden, het Amazonegebied kan overleven tenzij menselijk ingrijpen het overweldigt. Nog vier jaar Bolsonaro had genoeg kunnen zijn om de weegschaal onherroepelijk te doen kantelen, maar Lula heeft beloofd de vernietiging van het Amazonegebied een halt toe te roepen. Zijn staat van dienst suggereert dat hij het kan en zal doen.

Met een marge van minder dan 2% van de stemmen hebben de Brazilianen voor het behoud van het Amazonegebied gestemd. Weer een close call, weer een ramp uitgesteld (maar nog niet geannuleerd).

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer