Het rapport "Ready for the Next Crisis? Investing in Health System" van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO, waartoe Portugal behoort) analyseert "de lessen" van de pandemie en bevat aanbevelingen voor beleid zodat landen beter in staat zijn de volgende crisis het hoofd te bieden.

De pandemie, die in maart 2020 door de Wereldgezondheidsorganisatie werd uitgeroepen, vormde "de grootste gezondheidscrisis" van de vorige eeuw en toonde "drie grote kwetsbaarheden" in het systeem: het was niet goed voorbereid, het ontbrak aan personeel en investeringen.

De OESO pleit ervoor dat de verhoging van de investeringen die zij haar leden aanbeveelt, gericht zijn op personeel (de helft van het totaal), preventie en infrastructuur.

"In januari 2023 werden wereldwijd meer dan 6,8 miljoen sterfgevallen als gevolg van covid-19 gemeld. Analyse van het sterftecijfer suggereert dat tegen eind 2021 wereldwijd tot 18 miljoen mensen aan de pandemie kunnen zijn overleden", onderstreept het rapport, en voegt eraan toe dat "de levensverwachting in veel OESO-landen in 2020 en 2021 is gedaald", naast "wijdverspreide verstoringen in de samenleving en het onderwijs" en een daling van het bbp met "4,7% in 2020 in de economieën" die met de organisatie verbonden zijn.

De studie herinnert eraan dat "reeds bestaande ongelijkheid en chronische ziekten de resultaten van de pandemie verergerden", waarbij wordt opgemerkt dat het feit dat gezondheidsstelsels "minder dan 3% van de totale gezondheidsuitgaven aan preventie besteden" "veel leden van de bevolking kwetsbaar" maakte.

Het gebrek aan personeel heeft op zijn beurt "een doeltreffende reactie op de pandemie beperkt en blijft dat doen". Er is "voldoende en goed opgeleid" personeel nodig voor "wendbaarheid in tijden van crisis, alsmede om de achterstand in de zorg weg te werken" en te reageren "op de aanzienlijke toename van de behoeften aan geestelijke gezondheidszorg".


In Portugal

Het aantal artsen in Portugal per 1.000 inwoners lag in 2019 (ofwel het laatste jaar waarvoor gegevens beschikbaar zijn) net boven de drempel van 3,54, waarbij het OESO-gemiddelde iets lager lag, terwijl het aantal verpleegkundigen iets onder het OESO-gemiddelde lag.

Het gebrek aan gezondheidswerkers in het land - zowel artsen, verpleegkundigen als assistenten - had volgens de organisatie een gemiddeld effect op het vermogen van Portugal om de pandemie het hoofd te bieden.

Om het aanbod van gezondheidswerkers tijdens de pieken van de pandemie te vergroten, nam Portugal zijn toevlucht tot verlenging van de werktijden en verhoging van hun werkdruk, alsook tot overplaatsing naar "plaatsen of instellingen met grotere behoeften", vermindering van activiteiten die geen verband hielden met de covid-19 en de mobilisatie van meer werknemers, zoals studenten en gepensioneerden uit de sector.

Portugal was een van de landen die hun toevlucht namen tot digitale consulten en "particuliere aanbieders" om "het volume van de niet-spoedeisende zorg" van de nationale gezondheidsdienst te vergroten.

Wat informatie en kennis betreft, heeft de pandemie in Portugal geleid tot veranderingen op het gebied van "nieuwe technologieën ter verbetering van de beschikbaarheid van gezondheidsgegevens, de toegankelijkheid, het delen of de privacy (...) en de veiligheidsbescherming" en de nodige juridische hervormingen.

In het verslag wordt benadrukt dat "slimme gerichte investeringen" in de veerkracht van het gezondheidsstelsel de samenleving ten goede zullen komen doordat zij ervoor zorgen dat "de fundamenten voor de volgende crisis aanwezig zijn".

"Zonder deze investeringen zullen de kosten en de gevolgen voor de mensen groter zijn."