En tot nu toe maakten wetenschappers zich alleen zorgen over het wegglijden van de ijskap van West-Antarctica in zee (waardoor de zeespiegel met drie of vier meter zou stijgen). Maar ze hebben net ontdekt dat de belangrijkste ijskap die Oost-Antarctica bedekt, tien keer zo groot, ook in beweging is (mogelijk 52 meter zeespiegelstijging).

Waarom blijft het slechte nieuws maar komen?

"Dertig jaar klimaatwetenschap heeft ons zoveel inzicht gegeven, en wat ik nu heel duidelijk zie als een rode draad tijdens die hele reis is dat hoe meer we leren over het aardsysteem, hoe meer reden tot bezorgdheid we hebben," vertelde Johan Rockström, directeur van het Potsdam Instituut voor Klimaatonderzoek, me drie jaar geleden.

"Mensen denken dat we alarm slaan omdat de menselijke druk toeneemt, maar dat is helemaal niet het geval. Het is gewoon zo dat we leren hoe de planeet werkt, en hoe meer we leren, hoe kwetsbaarder ze is."

"Toen de mens begon met dit enorme wereldwijde experiment om de planeet onder druk te zetten, met broeikasgassen en het kappen van bossen en het lozen van voedingsstoffen in de oceanen, wat deed het aardsysteem toen?

"Het reageerde door te bufferen en te bufferen en de gevolgen te dempen, door onze planetaire schuld gewoon onder het tapijt te schuiven, omdat we zo ver van het omslagpunt verwijderd waren dat de systemen een enorme redundante capaciteit hadden - wat wij veerkracht noemen."

Dat was drie jaar geleden nog grotendeels waar, maar er komen nu scheuren in die muur van veerkracht.

De cycloon Freddy begon op de gebruikelijke plaats, bij het noordwesten van Australië. Hij volgde het gebruikelijke pad over de Indische Oceaan naar Oost-Afrika. Het was de grootste cycloon ooit die Madagaskar en de kust van Mozambique trof, maar dat is niet het belangrijkste. Records zijn gemaakt om gebroken te worden.

Orkanen verliezen meestal hun kracht kort nadat ze over land gaan. Het grote probleem is dat Freddy terugging naar zee, meer energie verzamelde van het warme oppervlaktewater en deze week terugkwam voor een tweede aanval. Honderden doden in Mozambique en zelfs in Malawi.

Als cyclonen in de Indische Oceaan dit kunnen doen, zullen tyfoons in het westelijk deel van de Stille Oceaan en orkanen in de Noord-Atlantische Oceaan dat vroeg of laat ook kunnen. We hebben een soort onzichtbare drempel overschreden.

Het andere slechte nieuws is de ontdekking dat Oost-Antarctica, waar 90% van het ijs van de wereld ligt, niet zo stabiel is als men dacht. Australische wetenschappers weten nu dat op minstens twee plaatsen, de Denman en Totten gletsjers, elk jaar megaton ijs in zee glijdt.

Misschien zijn er meer van zulke gletsjers, en er wordt nu dringend onderzocht hoe dreigend de dreiging van een versnelde zeespiegelstijging is. Maar we hadden dit soort verrassingen moeten verwachten.

"We hebben een reis van 150 jaar gevolgd sinds het begin van de industriële revolutie," zei Johan Rockström, "en we hebben geleidelijk aan veerkracht verloren, maar tot voor kort hadden de modellen gelijk. Dingen veranderen lineair als ze veerkrachtig zijn, maar als je veerkracht verliest...Bang! Dingen kunnen barsten, en je kantelt naar nieuwe toestanden."

Veel grote veranderingen in natuurlijke systemen zijn 'niet-lineair': abrupte en vaak onomkeerbare sprongen, geen vloeiende overgangen. De mens denkt liever over het klimaat in termen van geleidelijke verandering, dus we zullen verrast blijven.


Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer