Historisch gezien zou de Noordelijke IJszee elke winter tot aan de randen bevriezen (de noordelijke kusten van Canada, Groenland, Rusland en Alaska) - 14 miljoen vierkante kilometer ijs - en dan terugsmelten tot ongeveer de helft van dat gebied in de volgende zomer. Niet dit jaar.

Het zomerse smeltseizoen eindigde op 15 september, met nog iets meer dan een kwart van het winterijs (3,74 miljoen vierkante kilometer). Dat is het op één na laagste ooit, maar normaal gesproken zou de ijskap zich meteen weer zijn gaan uitbreiden. Dit jaar niet.

De rand van het ijs ten noorden van Scandinavië en Europees Rusland bleef waar het was, en het ijs aan de Laptev Zee (ten noorden van centraal Siberië) trok zich eigenlijk verder naar het noorden terug. Waarschijnlijk zal het nu snel weer gaan vriezen, maar het heeft al in de hele wetenschappelijke wereld alarmbellen doen rinkelen.

Het maakt de scheepvaartgemeenschap echter erg blij. Op een conferentie in 2019 van het Internationaal Transportforum van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) werd vrolijk gediscussieerd over het vooruitzicht dat het ijs zo snel krimpt en dunner wordt dat schepen straks misschien recht over de Noordelijke IJszee kunnen varen in plaats van dat ze langs de randen kruipen.

Als het zee-ijs zelfs maar een jaar lang volledig verdwijnt, zal in alle latere jaren het oude dikke, meerjaarlijkse ijs verdwenen zijn. In het slechtste geval zouden schepen zelfs op de Noordpool alleen nog maar door nieuw, dun eenjarig ijs hoeven te varen, zodat er zelfs in de winter geen ijsbrekers nodig zijn. Hoera!
Deze dwaze mensen zouden zich zelf niet met vreugde moeten omhelzen. Ze zouden moeten bibberen van angst, want een ijsvrije Noordelijke IJszee zou een gebeurtenis kunnen zijn die groot genoeg is om het wereldklimaat in een veel snellere, onomkeerbare opwarming te veranderen. Dat is waar we echt bang voor moeten zijn: de plotselinge ommekeer, de 'niet-lineaire verandering' die ons in een wereld van pijn brengt.

Het Arctische zee-ijs, dat midden in de winter een gebied bedekt dat weer half zo groot is als de Verenigde Staten, is als een gigantische spiegel die de hitte van de zon terugkaatst in de ruimte. Vervang het door open water dat de zonnestralen absorbeert, en je hebt een gigantische nieuwe opwarmingsmotor gecreëerd die je niet kunt uitschakelen.

Het zou volgend jaar kunnen gebeuren, het kan nog wel eens twintig jaar duren, maar de trein heeft het station al verlaten. Het zijn de broeikasgasemissies die de opwarming veroorzaken, maar geen enkele hoeveelheid emissiereductie zal het nu stoppen: er is al genoeg CO2 in de lucht om al het zee-ijs binnen afzienbare tijd te smelten.

Dat zou rampzalig zijn, dus sommige klimaatwetenschappers denken nu serieus na over de logische volgende stap. Het noordpoolgebied warmt drie keer zo snel op als de rest van de planeet, dus dr. Hugh Hunt van het Centre for Climate Repair van de Universiteit van Cambridge is bereid die stap te zetten.

"Drie jaar geleden, als je het me had gevraagd, had ik gezegd dat ik hoopte dat we geen van deze geo-engineering onzin hoefden te doen. Het is niet wat je zou willen doen, maar nu kan ik deze situatie niet meer in een andere richting zien gaan. Ik hoop echt dat we het juiste overheidsgeld krijgen voor de manier waarop deze geo-engineering technieken werken, want zo zeker als eieren eieren zijn, dat zullen we moeten doen.

Met grote tegenzin zou Hunt nu willen overwegen om een aërosol (waarschijnlijk zwaveldioxide) in de stratosfeer boven de Noordelijke IJszee te brengen om genoeg binnenkomend zonlicht te weerkaatsen om de lokale temperatuur laag te houden. Het zou technisch gezien een minder grote uitdaging zijn dan het elders te doen, omdat de stratosfeer boven de Noordelijke IJszee slechts half zo hoog is als op de evenaar en bestaande vliegtuigen het aerosol zouden kunnen afgeven.

Hij weet dat er veel vragen zijn die beantwoord moeten worden voordat dit gedaan wordt. Zouden de effecten van de aërosol beperkt blijven tot het noordpoolgebied? Anders zou je de toestemming van de hele planeet nodig hebben om het te doen, niet alleen de acht leden van de Arctische Raad (die waarschijnlijk voor zouden zijn als het veilig was, omdat ze zeker een groot belang hebben in dit gevecht).

Maar als het onderzoek zei dat het veilig was, dan zou Hugh Hunt bereid zijn om het te doen. "Er is iets te zeggen voor het kantelen van de Noordpool terug in de vriesmodus elke winter een beetje meer dan het smelt in de zomer. Misschien kan een beetje stratosferische aërosolinjectie het in de juiste richting duwen."

Hij is niet alleen in dat oordeel. Het alternatief is waarschijnlijk veel erger.

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer