Tijdens een vlucht naar Almería enkele jaren geleden zag men uit het raam een glinsterend gebied dat leek op een binnenmeer dat weerkaatste naar de hemel. Toen we lager vlogen, bleek het een massa kleine glanzende vierkantjes te zijn die zo dicht bij elkaar waren gegroepeerd dat het bijna op een gigantische sneeuwvlakte leek. Flarden groen waren zichtbaar, net als kleine gemeenschappen, maar in de zomer ziet dit er stoffig en opgedroogd uit. Dit is El Ejido in Almería, Spanje, een semi-aride woestijn en de droogste regio op het Europese vasteland, met slechts 200 mm neerslag per jaar.

Ondanks deze barre omstandigheden heeft Almería zich in de loop der jaren ontwikkeld tot een van de meest productieve fruit- en groentebronnen van Europa. Het staat ook wel bekend als de 'zee van plastic' (Mar de plástico) vanwege de vele kassen die het gebied bedekken dat de mediterrane vlakten van Almería heeft opgeslokt. Vanuit het ISS dat boven ons zweeft, is het gebied verstoken van alle kleur, waar het zonlicht weerkaatst op 370 km2 plastic platen, wat blijkbaar overeenkomt met een oppervlakte die groter is dan het land Malta.

Is dit goed of niet?

Het gebied, dat bekend staat als Poniente Almeriense, omvat tien gemeenten, waar duizenden kassen zich uitstrekken tussen de steden El Ejido en La Mojonera, en is de grootste verzameling op de planeet. Dit door de mens gemaakte landschap is het resultaat van een landbouwhausse die van deze droge hoek van Spanje de fruit- en groentemand van Europa heeft gemaakt.

Ik weet niet zeker of dit een goede zaak is of niet, maar het moet wonderen hebben verricht voor de Spaanse groente- en fruitindustrie, waar intensieve kastechnieken de productie maximaliseren door gebruik te maken van het hete en zonnige klimaat in combinatie met hydroponie - planten kweken zonder aarde, met behulp van voedselrijke wateroplossingen, en blijkbaar gebruikt ongeveer 90% van deze kassen kunstmatige aarde, terwijl de overige gebruik maken van hydroponie.

Ik vraag me af waarom verticale kweek niet wordt gebruikt om dit gebied minder een doorn in het oog te maken? Dit houdt in dat gewassen in gestapelde lagen worden gekweekt en biedt verschillende voordelen, waaronder een grotere voedselproductie in kleinere ruimtes, minder afhankelijkheid van traditionele landbouwgrond en de mogelijkheid om gewassen het hele jaar door te kweken in verschillende klimaten. Naast aquaponics en aeroponics zou hydrocultuur nog steeds gebruikt kunnen worden voor bodemloze landbouw. Dat zou toch niet zo'n aanslag zijn op het landschap? Voor deze gewassen worden ook pesticiden gebruikt, die de gezondheidsrisico's voor de mensen die er werken moeten verhogen en waarvan inderdaad is aangetoond dat ze sommige vormen van kanker veroorzaken.


Vuil verleden

Je kunt je afvragen of al deze productie echt zo smerig is als het in het verleden werd afgeschilderd. Spanje is momenteel de op twee na grootste exporteur van tomaten ter wereld en iets minder dan 60% van die tomaten komt alleen al uit de provincie Almería. De sloppenwijken en vervallen gebouwen in de regio vertellen een andere kant van het economische succesverhaal, en het is goed gedocumenteerd over de vaak erbarmelijke werk- en leefomstandigheden voor vele duizenden schijnbaar migrantenarbeiders die zwoegen onder deze zee van plastic. Naast de acute sociale problemen zijn er ook milieuproblemen die voortkomen uit het massale gebruik van plastic.

Na een slopende 12 uur onder een zinderende zomerzon om groenten te oogsten, worden de arbeiders uitgebuit en ontbreekt het hen aan middelen om betere arbeidsomstandigheden te eisen, aldus de vakbond van Andalusische arbeiders(SOC-SAT). De arbeiders werken vaak zonder contract of sociale zekerheid en worden over het algemeen onder het minimumloon betaald, waarbij velen worden blootgesteld aan pesticiden die worden gebruikt in het groenteteeltproces. De meesten waren op zoek naar een beter leven, maar velen werken illegaal, vaak met gehuurde papieren van degenen die legaal zijn. De meesten bouwen 'huizen' van hout en oude restjes plastic die in de nabijgelegen kassen worden gebruikt, en ondanks het feit dat het gebied wordt geïrrigeerd, hebben velen geen stromend water en worden ze op onveilige wijze van stroom voorzien door losse gasflessen en elektriciteit die wordt gestolen van hoogspanningskabels.

Is dit de prijs die we moeten betalen voor ons heerlijke verse fruit en groente? Persoonlijk vind ik dat we hier in Portugal sowieso lokaal moeten kopen - onze eigen industrie moet toch op de eerste plaats komen. Helaas zal dat de arbeiders in Spanje er niet van weerhouden om te worden uitgebuit in een zwaar aangetast milieu.