De onlangs gepresenteerde internationale trein wil 39 hoofdsteden met elkaar verbinden door middel van treinen die snelheden tussen 300 en 400 km/u kunnen halen en zo een snel, modern en duurzaam alternatief bieden voor langeafstandsreizen op het continent.

Met meer dan 22.000 kilometer gepland, wil het netwerk Lissabon verbinden met steden als Helsinki, Boekarest of Kiev, door verschillende strategische Europese corridors.

Volgens Executive Digest is er deze week in Brussel een nieuw tijdschema besproken waarin 2035 wordt genoemd als streefdatum voor de voltooiing van de eerste delen van het netwerk, met prioriteit voor de assen Parijs-Madrid en Wenen-Berlijn.

Het oorspronkelijke plan omvatte al Portugal, maar bronnen verbonden aan de Europese Commissie bevestigden dat de trein van Lissabon naar Madrid een van de eerste zou kunnen zijn. De bestaande infrastructuur tussen de twee hoofdsteden, die nog steeds beperkt is, zou het doel moeten zijn van een initiële investering van meer dan €6 miljard om deze aan te passen aan hoge snelheid.

Het voorstel is in lijn met de doelstellingen van de Europese Green Deal, die voorziet in een verdubbeling van het hogesnelheidsverkeer tegen 2050. Volgens het nieuwe rapport van "21st Europe" zouden de werkzaamheden in Iberia al in 2027 kunnen beginnen, als de financiering door de Connecting Europe Facility wordt gerealiseerd.

Volgens dezelfde bron handhaaft het Starline-project het concept van treinen die geïnspireerd zijn op de vlag van de Europese Unie, met sterren op de wagons en interieurs die ontworpen zijn voor comfort over lange afstanden. Elke trein zal stiltegebieden, familiecoupés, cafetaria's en hogesnelheids-WiFi hebben.

Stations worden ook opnieuw ontworpen. In Lissabon zou bijvoorbeeld het Gare do Oriente kunnen worden omgetoverd tot een spoorwegknooppunt met groene zones, culturele galerijen en digitale diensten, zoals werd besproken tijdens de workshop "Toekomst van Europese stations" die begin juni in Valencia werd gehouden.


Bestuur en duurzaamheid

Volgens Executive Digest omvat het voorstel de oprichting van een nieuwe Europese Spoorwegautoriteit (ERA), onafhankelijk van het Spoorwegbureau van de Europese Unie, met meer bevoegdheden om het Starline-netwerk te beheren en te controleren. De exploitatie moet worden toevertrouwd aan particuliere bedrijven onder overheidsregulering, terwijl de financiering zal worden verstrekt door Europese fondsen en nationale bijdragen.

Het netwerk zal uitsluitend gebruik maken van hernieuwbare energiebronnen, met zonnepanelen op de stationsstructuren en rechtstreekse leveringscontracten met producenten van wind- en zonne-energie.

Ondanks de ambitie blijven er uitdagingen. Het platform 'Verborgen Europa', zoals genoemd door de hierboven geciteerde bron, heeft opnieuw gewaarschuwd voor de complexiteit van het project, vooral in bergachtige en onder water gelegen gebieden. Het plan om een tunnel te bouwen tussen Rome en Zagreb blijft twijfels oproepen over de technische haalbaarheid en de geschatte kosten van 40 miljard euro.

Over de totale kosten van het project, dat al meer dan 800 miljard euro heeft gekost, wordt gedebatteerd in het Europees Parlement. Terwijl sommige lidstaten de investering verdedigen als strategisch, waarschuwen andere voor het risico op budgetoverschrijdingen.

En hoe zit het met goedkope vluchten?

Hoewel Starline wordt gezien als een bedreiging voor lagekostenvluchten, blijven ze de markt domineren. Uit een deze maand gepubliceerd onderzoek van de Technische Universiteit Delft blijkt echter dat in corridors met hogesnelheidslijnen, zoals Parijs-Lyon of Madrid-Barcelona, het aandeel treinreizigers al meer dan 65% bedraagt.

In Portugal kan volgens Executive Digest de verwachte daling van het aantal vluchten tussen Lissabon en Madrid oplopen tot 70% in 2040, als de hogesnelheidscorridor doorgaat. Luchtvaartmaatschappijen zoals Ryanair en easyJet hebben echter alternatieve verbindingen versterkt en campagnes gelanceerd om passagiers te behouden, wat aangeeft dat de concurrentie tussen lucht en spoor nog lang niet beslist is.