De diagnose, op de Internationale Dag van de Biodiversiteit, die op 22 mei wordt gevierd, is afkomstig van de activist Paulo Lucas, leider van de vereniging Zero, die aan persbureau Lusa vertelde dat de Portugese flora zich in een "zeer ernstige situatie" bevindt, met "tientallen en tientallen soorten met een beschermde status", maar die zich buiten de geclassificeerde gebieden bevinden, zoals beschermde gebieden en het Natura Netwerk.

Wat de fauna betreft, wijst hij op de problematische situatie van de zoetwatervissen, die "sterk bedreigd" worden door het watertekort dat het tempo van de klimaatverandering versnelt, "de vernietiging van de oevers en de introductie van exotische soorten, die zich veel meer verspreiden en meestal grote roofdieren zijn, zoals de largemouth bass en de meerval.

Vogels bevinden zich ook "in een zeer gecompliceerde situatie, met name steppevogels, die afhankelijk zijn van een "extensief graanteeltmodel, met braakrotatie en enige begrazing.

"In de afgelopen twee jaar geven de cijfers aan dat ze zeer ernstige problemen hebben die het landbouwbeleid niet kan oplossen", aldus de leider van Zero.

In de vorig jaar gepubliceerde Living Planet Index van milieuorganisatie World Wildlife Fund (WWF) werd opgemerkt dat er tussen 1970 en 2016 een afname van 68 procent was van zoogdier-, vogel-, amfibie-, reptielen- en vispopulaties, gebaseerd op gegevens over 20.811 populaties van 4.392 soorten.

Het WWF merkte ook op dat de biodiversiteit in zoetwatermilieus in een veel sneller tempo afneemt dan in oceanen of bossen. Sinds 1700 zal de planeet bijna 90 procent van zijn wetlands verloren hebben, door de manier waarop de mens de loop van miljoenen kilometers rivieren en stromen heeft veranderd.

Bij de 3.741 zoetwaterpopulaties die zijn gecontroleerd (waaronder 944 soorten zoogdieren, vogels, amfibieën, reptielen en vissen), is er sinds 1970 een daling van 84 procent geweest, vooral in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied.

Wat planten betreft, heeft het WWF vorig jaar aangegeven dat het risico van uitbreiding vergelijkbaar is met dat van zoogdieren en twee keer zo groot als dat van vogels. De organisatie schatte dat één op de vijf soorten met uitsterven wordt bedreigd.

Dit jaar is het motto van de internationale dag, die wordt gepromoot door het Verdrag van de Verenigde Naties inzake Biodiversiteit: "Wij maken deel uit van de oplossing".

Paulo Lucas wijst erop dat er in Portugal "onvoldoende kennis over natuurwaarden" is en dat de beschermde gebieden en Natura 2000-zones zijn gecreëerd zonder referentieregister van soorten en hun staat van instandhouding.

"Als we niet weten waar dingen zijn en wat er gevaar loopt, heeft het geen zin om een groot instandhoudingsbeleid te voeren. Wij geven er de voorkeur aan om bijvoorbeeld Natura-netwerkgebieden op een zeer uitgebreide manier af te bakenen, maar vele hectaren, midden in deze gebieden, hebben niets", zei hij.

De milieuactivist klaagt over het gebrek aan aandacht van de lokale overheden voor de bescherming van de biodiversiteit.

"Wat hen interesseert zijn loopbruggen, festivals, wandelpaden die 'waarde' hebben, tussen aanhalingstekens, maar deze dingen zijn motoren van vernietiging, die mensen naar plaatsen brengen waar ze niet zouden moeten zijn", bekritiseerde hij, erop wijzend dat dit soort initiatieven druk op de ecosystemen genereert.

Hoewel het onderwijs in de afgelopen decennia het bewustzijn van de bedreigingen voor de biodiversiteit heeft vergroot, is er volgens hem "een alfabetiseringsprobleem".

"De mensen kennen de flora niet en nog minder kunnen zij de dieren onderscheiden. De series die op televisie zijn gaan over olifanten en zebra's, maar er zijn geen series over onze fauna. Het zou zeer interessant zijn om over deze informatie te beschikken. Het is niet genoeg om mensen te vertellen dat ze de natuur in moeten gaan als ze niet weten hoe ze moeten interpreteren wat ze zien. Dat is niet genoeg", betoogt hij.

Paulo Lucas noemt positieve initiatieven zoals de herintroductie van de Iberische lynx en de inspanningen om deze soort in stand te houden, maar wijst ook op andere soorten waarvoor meer moet worden gedaan, zoals de Iberische wolf.

"De populatie is al vele jaren niet gegroeid, zij is op 300 individuen blijven steken en een uitbreidingsbeleid is nodig. We hebben het platteland in de steek gelaten en we moeten het teruggeven aan de natuur, we zijn het landschap aan het kunstmatig maken en we hebben compensatie nodig op andere plaatsen, we moeten de wolf uitbreiden ten zuiden van de Douro, maar alleen zolang hij natuurlijke prooien heeft, zoals herten en wilde zwijnen", zei hij.