Geen puf meer

Het bevindt zich in Arco de Baúlhe, waar de oude Tâmega-spoorlijn ophield na 50 km kronkelen vanaf Livração, op de Dourolijn. Er rijden al meer dan dertig jaar geen treinen meer op het station en sinds 2013 is de oude lijn van Amarante naar Arco in gebruik als ecopista, oftewel een onderhouden fiets- en wandelpad, terwijl het oude station in Arco is omgebouwd tot museum. We kennen de ecopista goed omdat we het grootste deel ervan ooit hebben gelopen of gefietst en het is echt een heel mooi stuk om te doorkruisen. Dit geldt met name voor het gedeelte tussen Gatão en Mondim de Basto, waar de route de loop van de rivier nauwkeurig volgt, 60 meter boven de westelijke oever terwijl deze zich een weg kronkelt langs de rand van de bergen Marão en Alvão. Sommige uitzichten zijn vrij uitzonderlijk, met de Monte Farinha die elk panorama trouw omlijst en de pista wordt over het algemeen goed onderhouden. Tot deze reis waren we echter nog nooit aan het einde van de lijn bij Bagpipes gekomen. Ik moet bekennen dat we erheen zijn gereden. Ik schaam me dood.

Auteur: Fitch O'Connell ;

Een dutje doen

Het museum sluit voor de lunch. Oude treinen hebben ook een dutje nodig, zo lijkt het. De laatste bezoeken 's ochtends moeten voor 11.30 uur beginnen en toen we er eenmaal waren, kwamen we erachter waarom. We liepen binnen bij wat ooit het loket was geweest en er verscheen een vrouw achter het scherm die ons bijziend aankeek. Er viel een soort gedempte stilte, alsof iemand op de pauzeknop had gedrukt, en toen verscheen er een glimlach op haar gezicht. Oh, willen jullie langskomen?" zei ze opgetogen. We glimlachten terug en knikten enthousiast. Ze pakte een sleutelbos en draaide het bordje op de deur om en trok de deur achter zich dicht terwijl we het loket verlieten. Ik keek achterom naar het bordje op de deur. Er stond eigenlijk 'Ben naar museum. Binnenkort terug.' Ze marcheerde ons langs het oude perron en langs het spoor naar een locomotievenloods. Ze bewoog zich in een razend tempo en we moesten klauteren om haar bij te houden terwijl ze een praatje hield over de geschiedenis van de spoorlijn. Niets wat ik nog niet eerder had gehoord, dus ik kon me concentreren op op adem komen. Ze pakte een sleutel en opende de deur van de loods, liep naar binnen en zette een schakelaar om. Binnen stonden de locomotieven en wagons. De trots van de machines was een prachtige stoomlocomotief die in 1908 door Henschel & Sohn uit Duitsland was gemaakt.

Stoommachines

Ik ben gek op stoommachines. Had hij maar gewerkt, maar er was niet eens stoom te horen. Ze legde de geschiedenis van elk van de machines en rijtuigen uit. Het vroegste rijtuig, vertelde ze, was zo klein en de stoelen waren zo smal dat passagiers zich moesten opdrukken om erin te komen. Ze waren toen veel dunner, zei ze. Ik probeerde het uit en ging zitten. Niet anders dan vliegen met Ryanair, dacht ik. Toen liet ze ons achter om rond de verschillende stilstaande voertuigen te klauteren, terwijl zij een praatje ging maken met de onderhoudsman die we op de heenweg gedag hadden gezegd. Ik bleef maar terugkomen naar de stoommachine.

Toen we klaar waren, leidde ze ons langs een ander spoor naar een andere loods, via de draaischijf van de locomotief (die nog steeds werkte, als je twee of drie stevige mannen kon vinden om hem te verplaatsen - of een dozijn kinderen, stelde ik voor, denkend aan de nabijgelegen school). In de volgende loods stonden een paar chique treinstellen. Rijtuigen voor royalty's, niet minder. Weelderig uitgerust met geëtst glas en prachtige houten lambrisering, konden we alleen maar door het raam staren. Niemand behalve royalty's mag daar naar binnen. Een interessante houding voor een republiek.

Omweg

We maakten een omweg door een kruidentuin, dankzij het scherpe reukvermogen van mevrouw die het al had opgesnoven voordat wij het zagen. Ze moedigde ons aan om wat stekjes mee terug te nemen. Ik ben er vrij zeker van dat dit geen deel uitmaakte van de rondleiding door het museum. Het laatste schuurtje had weinig interessants voor ons - details over plaatselijke festivals en gebruiken en helemaal niets dat met treinen of spoorwegen te maken had en toen leidde ze ons terug naar de kassa, waar ze het bord weer omdraaide. Het had bijna een uur geduurd, en het was allemaal gratis. De 'cadeauwinkel' bevatte twee koelkastmagneten en wat ansichtkaarten. Nu is er nog maar één koelkastmagneet. We lieten haar achter om af te sluiten en wandelden langs het spoor naar het begin van de ecopista en weer terug, langs de oude watertoren en een klein zijspoor voor goederentreinen. Het was nog mooier door de zorgvuldige aanplant van johannesbroodbomen die volop in bloei stonden.

Terug bij onze auto openden we de deuren en ramen om wat van de hitte buiten te laten en keken toe hoe een Belgisch stel hun fietsen uit hun camper laadden en de ecopista begonnen af te trappen. Alleen al door naar hen te kijken voelden we ons moe. We moesten op zoek naar lunch en daarna een dutje doen.

Fitch is a retired teacher trainer and academic writer who has lived in northern Portugal for over 30 years. Author of 'Rice & Chips', irreverent glimpses into Portugal, and other books.

Fitch O'Connell