De Denen doen dat niet meer, maar ze houden er nog steeds niet van om met zich te laten sollen. Ze waren behoorlijk boos toen ongeïdentificeerde drones hen eind vorige maand dwongen hun luchthavens meerdere keren af te sluiten en premier Mette Frederiksen zei dat Russische betrokkenheid niet kon worden uitgesloten.
Ze was diplomatiek. Dat was de week waarin Russische drones ook het Poolse en Roemeense luchtruim schonden. Frederiksen had goede redenen om te vermoeden dat de drones die Denemarken lastig vielen afkomstig waren van een Russisch gekaapt schip voor de Deense kust, dus zij of een van haar assistenten kwam met een vernietigende reactie.
Deze week begonnen schepen van de Koninklijke Deense Marine schepen in de Øresundstraat aan te houden en te controleren. Niet zomaar schepen. Oude olietankers onder goedkope vlag uit lagelonenlanden die op weg zijn naar de Noordzee en vandaar naar de open Atlantische Oceaan. Schepen die behoren tot de 'schaduwvloot' die gesanctioneerde Russische olie vervoert naar India, China en andere Aziatische landen.
De verkoop van fossiele brandstoffen is goed voor 30% tot 50% van de begrotingsinkomsten van de Russische regering. Tweederde van het gas en de olie van het land wordt geëxporteerd en het grootste deel van de export ging naar Europa - totdat Rusland in 2022 Oekraïne binnenviel. Internationale sancties maakten toen een einde aan de meeste Europese verkopen, maar Rusland verlaagde zijn prijzen en vond nieuwe markten in China en India.
Het probleem was dat er wel veel pijpleidingen waren die Rusland met Europa verbonden, maar geen oliepijpleidingen en slechts één gaspijpleiding tussen de olievelden in het noordwesten van Rusland en de nieuwe klanten in Azië. Bijna alle Russische export van fossiele brandstoffen moest nu over zee - 14.000 zeemijlen van bijvoorbeeld Kaliningrad in het oosten van de Oostzee naar Qingdao in China.
Om het nog erger te maken, maakt het sanctieregime het voor Rusland moeilijk om schepen te charteren bij legitieme scheepvaartmaatschappijen en er verzekeringen voor af te sluiten. In plaats daarvan heeft het een 'schaduwvloot' opgebouwd van bijna duizend oudere olietankers (gemiddelde leeftijd ongeveer 20 jaar) waarvan de meeste anders op weg zouden zijn naar de scheepsslopers.
Hun vlaggen kunnen wekelijks veranderen, net als hun namen. Hun verzekeringsdekking, als die er al is, is onbetrouwbaar en in hun documenten staat zeker niet dat ze Russische olie vervoeren. Hun bemanningen zijn multinationaal, met weinig of geen Russen. Sommigen brengen olie over naar andere schepen in het midden van de Atlantische Oceaan; anderen varen de hele afstand met hetzelfde schip.
Het is een duurdere manier van zaken doen en er gebeuren meer ongelukken, maar tot voor kort hield de Russische olie- en gasexport redelijk stand. De olie-inkomsten daalden omdat de Russische verkoop zwaar wordt verdisconteerd, maar er kwam genoeg geld binnen om de oorlog te betalen en de burgers tevreden (of in ieder geval rustig) te houden.
Maar nu houdt Denemarken een aantal van deze 'schaduwschepen' tegen in de zeestraat en entert ze. "Deze oude schepen vormen een bijzonder risico voor ons zeemilieu. Daarom verscherpen we de controle met zeer elementaire milieuregels," legt minister van Milieu Magnus Heunicke uit, maar het is eigenlijk een legaal excuus om ze tegen te houden en aan boord te gaan.
Dan kunnen de Deense inspecteurs de valse documenten onderzoeken, veiligheidsproblemen ontdekken, de ontbrekende of ontoereikende verzekering noteren en de schepen vertragen of zelfs aanhouden. Denemarken heeft maar zoveel inspecteurs, dus nog niet elk schip van de schaduwvloot wordt tegengehouden, maar het aantal zal groeien. De olie-inkomsten van Rusland worden voor het eerst ernstig bedreigd.
En over niet al te lange tijd zullen de grote olieterminals in Rusland, die de olie in de spookschepen pompen, rechtstreeks worden aangevallen. Oekraïne hoeft niet te wachten tot Donald Trump het Tomahawk raketten verkoopt (indirect, via de NAVO). De nieuwe Flamingo-raketten hebben het bereik om alle drie de belangrijkste terminals te raken: Primorsk, Ust-Luga en Novorossiysk.
Ze zijn minder nauwkeurig dan Tomahawks, maar hun kernkoppen zijn twee keer zo groot en ze worden in grote hoeveelheden geproduceerd, zodat ze de Russische luchtverdediging kunnen overweldigen met zwermtactieken.
Oekraïense aanvallen op raffinaderijen en pijpleidingen veroorzaken nu al brandstoftekorten in Rusland, maar deze nieuwe aanpak zal de hele economie schade toebrengen. Geen enkel nieuw wapen of tactiek kan de uitkomst van een uitputtingsslag bepalen, maar de kansen keren zich in het voordeel van Oekraïne.







